Wereldbeeld en sjamanisme
De Nukini zijn een zeer spiritueel volk. Net als alle volkeren in het Amazonegebied hebben ze een sjamaan of “pajé” die verantwoordelijk is voor de spirituele zaken van hun kleine gemeenschap. De “pajé” is de persoon die verantwoordelijk is voor het bereiden van de medicijnen en het verstrekken ervan aan zijn volk.
Zoals Erison Nukini, een van de spirituele leiders van het dorp Recanto Verde in de Braziliaanse staat Acre, ons vertelt: “rapé, schilderijen, liederen en uni (ayahuasca) zijn een essentieel onderdeel van mijn spirituele visie.” Dit wereldbeeld is aan het heropbouwen nadat het door de oplegging van de rubbertappers was verdwenen.
Net als andere stammen in het Amazonegebied gebruiken de Nukini vrijwel dagelijks rapé om de kracht te krijgen die ze nodig hebben voor elke activiteit. Daarom bestaan er verschillende soorten rapé. Sommige zijn tamelijk ontspannend, maar de meeste hebben eerder een activerende en stimulerende werking. Ze maken rapé van tabakbladeren die ze zelf planten. Ze mengen dit met verschillende medicinale planten uit de jungle en vermalen het tot poeder. Dit poeder wordt geïnhaleerd via een “kuripé”, waarbij een ander lid van de stam, bij voorkeur de pajé, het poeder in de neus blaast van degene die het medicijn inneemt.
Ayahuasca (dat zij “uni” noemen) is een ander belangrijk medicijn voor hen. Het wordt gebruikt tijdens rituelen waar alle leden van de stam en, als die er zijn, bezoekers van het dorp bij aanwezig zijn. Dankzij dit brouwsel kunnen de Nukini, net als andere stammen in het Amazonegebied, in contact komen met de jungle, de geesten, de rivieren, de bomen en de bergen. Op deze manier kunnen ze in harmonie met elkaar leven en het bos behouden, zodat toekomstige generaties ook in de toekomst kunnen blijven leven.
Paulo Nukini, opperhoofd van het Jaguar-volk, die deze leiderschapspositie al 20 jaar bekleedt, vertelt ons dat zijn grootvader hem deze kennis gaf toen hij nog een kind was en dat hij hem vertelde over de verschillende ervaringen, gebruiken en tradities. Ook over hoe hij naar de jungle moet luisteren, hoe hij zijn volk in harmonie kan brengen met elkaar en met het land dat ze bewonen.
De Nukini maken ook prachtig handwerk met fruit en andere natuurlijke elementen die ze in de jungle vinden. Ze maken kettingen, armbanden en oorbellen van zaden, botten, tanden en dierenveren, maar ook van huiden. Hiervan maken ze jurken en hoeden.
Daarnaast maken ze prachtige keramische kunstvoorwerpen, zoals borden, glazen en potten. Ze gebruiken de as van de schors van de carpio om deze met de modder te mengen. Van andere materialen maken ze bezems, manden, etc.
Urucumzaden worden bijvoorbeeld gebruikt voor bodypaint. Eerst worden ze met water vermalen en vervolgens ontstaat er een pasta. Deze pasta wordt gebruikt om het lichaam te versieren en dient ook als voedingskleurstof. Van de cipó-titica (Heteropsis flexuosa) worden manden en diverse ornamenten gemaakt, die beschilderd worden met urucum en genipa Americana.
Mariri
Wat betreft rituelen dansen de Nukini tegenwoordig de mariri, net als verschillende Pano-volkeren in de regio. Daarnaast zingen ze talloze inheemse liederen, waarvan sommige door henzelf zijn gecomponeerd en andere van ouderen zijn geleerd.
